Çember, belli saydaki noktaların aynı merkeze eşit uzaklıkta birbiriyle buluşup, ilk noktanın son nokta ile yan yana gelmesi… Çember, dairenin çevresi… Daire, çember ile sınırlanan alanın başka noktalar tarafından doldurulması… Nokta, boşluk doldurucu… Her bir nokta, çok değerli… Noktaların cümbüşü, çember ve daire… Çember ve dairenin en gizemli tarafı, pi (π) sayısı… Pi (π) sayısı, bir dairenin çevresini (2πr) çapına (2r) böldüğümüzde elde ettiğimiz oran… Bir dairenin büyük veya küçük olmasıyla değişmeyen π sayısı, her daire için sabit bir sayı… Yaklaşık olarak 3,14‘e eşit kabul edilen irrasyonel π sayısının gerçek değeri, aslında sonsuz uzunluktaki sayıların birlikteliği… Pi (π) sayısının sayı değeri içerisinde doğum tarihimiz, telefon numaramız veya kimlik numaramız, her bir kod mevcut, belki de… Pi (π) sayısı, günlük hayatta, her yerde var… Tekerlekte, bardakta, simitte… Güneşin, Ay’ın ve gezegenlerin biçimlerinde, su yüzeyinde oluşan dalgaların yayılışında, su damlasının şeklinde, sarkaçlarda, saatlerin tasarımında… Farklı alanlarda yapılan hesaplamalarda pi (π) sayısının sayı değeri, virgülden sonra 15. basamağa kadar kullanılmakta… 1874’te yılında dönemin en hızlı bilgisayarı ile pi (π) sayısının ondalık değeri, sadece 707 basamağa kadar hesaplanabilmiş… En son, 19.08.2021’de İsviçre Graubünden Üniversitesi araştırmacıları, pi (π) sayısının ondalık değerini, süper bilgisayar kullanarak, 108 gün 9 saat süren çalışma sonunda 62,8 trilyon basamağa kadar hesaplayabilmişler (https://plus.maths.org/content/celebrating-new-pi-record)… Birçok araştırmacı, π sayısının ondalık değerini olabildiğince daha fazla basamağa kadar doğru hesaplayabilmek için hâlâ çalışmaktalar… Çemberin, dairenin sırlarından biri; pi (π) sayısında kodlu…
Geometri biliminin temel unsurlarından biri olan çember ve daire, sadece matematiksel bir kavram olmanın çok ötesinde… Çemberin elemanları… Merkez,çemberin orta noktalarının sabit bir uzaklıkta bulunduğu nokta… Yarıçap (r), merkezden çemberin herhangi bir noktasına olan uzaklık… Çap (d), çemberin bir ucundan diğerine merkezden geçen en uzun doğru parçası… Kord, çemberin iki noktasını birleştiren doğru parçası… Yay, çemberin iki noktası arasındaki eğri kısım… Daire, çemberin sınırları içinde kalan alan… Daire, simetrisi ve sonsuz döngüsü ile matematikte mükemmel şekil… Daire, insan hayatında döngülerin sembolü… Çember, sınırların; daire iç doluluğun ve kapsayıcılığın remzi… Çember ve daire, hayatın içsel ve dışsal dengesi… Çember ve daire, hayatta dengenin ve anlam arayışının simgesi… İnsanın dış dünyayla olan ilişkisini, koruma alanlarını ve çizdiği sınırları belirleyen gerçektir, çember ve daire… İnsanın, dışa yansıttığı imajlarıdır, sosyal rolleridir ve başkalarıyla olan etkileşimleridir çember… Tamamlanmışlıktır, boşluğun, eksik kalan kısmın arayışıdır, çember… Daire, çemberin içini dolu hâle getiren, merkeziyle bütünleşen varoluşun, dengenin, uyumun ve tamamlanmışlığın adı… İnsanın içsel dünyasının, duygusal bütünlüğünün ve kendilik farkındalığının yapısıdır, daire… Hayat döngüsü, doğanın kendini tekrar eden ritimleri ve her şeyin bir bütünün parçası olması; daire ile mümkün…
Çember ve daire; matematikte, edebiyatta ve felsefede son derece önemli… ‘Çember’i ve ‘daire’yi gerçek ve derin anlamıyla en güzel dillendiren sözler: “Dünya bir daire, merkezi de sevgidir.” (Hz. Mevlana)… “Mantık sizi A noktasından B noktasına götürür. Hayâl gücü ise her yere.” (Albert Einstein)… Bu, çemberin veya dairenin, hayâl gücündeki izdüşümü olsa gerek… “Sonsuzluğun en güzel şekli dairedir.” (Leonardo da Vinci)… “Daire, Tanrı’nın sembolüdür. Her yeri kucaklayan ve her şeye hâkim olan.” (Plato)… Çember, ‘Çemberimde gül oya, gülmedim doya doya… Dertleri karıyorum, günleri saya saya… Al beni, kıyamam seni…’ diye bilinen şarkı sözlerinden ibaret değil; ateşten bir çemberin içinden geçiyorken bu dünyada… Çember ile sınırlanan düşünce kırıntılarından kurtulabilmek ve gerçek kurtuluşa ulaşabilmek ve fasit daire girdabına düşmemek için, kapsayıcı alana, dairenin kendisine egemen olabilmek gerek… Bu, öylesine geçiştirilecek ve kiralık daire açmazına kilitlenecek durum da değil… Mesele, birlik olmak, çemberin dışına çıkmamak, mevcut sınırların, kuralların veya alışkanlıkların dışına çıkmamak, farklı düşünmemek veya davranmamak meselesi… Ancak böyle olursak, kabuğumuzdan sıyrılabiliriz, kendi dairemizin dışında daireler çizilebiliriz, kendi kendimize bir işte ilerleyebiliriz, aynı noktada dolanıp durmayız… Düşünce çemberimizin daralmasını istemiyorsak, zor bir durumda gittikçe kötüleşmek veya kaçınılmaz sonun yaklaşmasını önlemek istiyorsak; her ne ise problem, onu daire içine muhafaza edip, kişileri veya durumu kendi kontrolümüz altına almalıyız, sınırları çizmeliyiz ve krizi yönetmeliyiz… Yaşarken içinde bulunduğumuz çemberin daralması (sorunların, tehlikelerin ve zorlukların etkisinin artması ve kaçış yollarının azalması) normal… Önemli olan, çemberin dışına çıkabilmek, sınırların veya belirlenmiş kuralların dışına çıkabilmek… En önemlisi çemberi kırıp, engelleri veya sıkışmışlık durumunu aşabilmek olsa gerek… Yeter ki, irademizi harekete geçirebilelim, odaklandığımız her konuda, biz daireyi çizebilelim, belirli bir konu veya durum etrafında dolanıp durmayalım, sonuç odaklı olabilelim… Çizdiğimiz daireden çıkarak, belirlenmiş düzenden veya kuraldan saparak, özgüvenle hareket etmesini becerebilelim… Kimsenin yaptığı zulüm, yanına kâr kalmaz… Mâlum, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama kararı var… Ne dersiniz, Netanyahu ve zalimler için çember daralıyor mu? Daralan çember alanı (daire) nokta hâline mi geliyor? Sonrası, üç nokta…
Çember ve daire, neyin nesi? Çember ve daire, yansıttığı anlamların yanı sıra birçok eserin isimleri… The Circle (Daire), Dave Eggers tarafından yazılan, teknoloji ve gizlilik konularını ele alan, bir teknoloji şirketinde çalışan bir kadının hikâyesinin anlatıldığı, modern dijital dünyadaki etik ve mahremiyet meselelerini sorgulayan roman ve başrolde Emma Watson ve Tom Hanks’ın yer aldığı film… The Ring (Çember/Halka), Koji Suzuki’nin yazdığı, lanetli videokaseti ve onun sonuçlarını konu alan, dünya çapında popüler olmuş ve birkaç kez filme uyarlanan film… The Circle (2017), The Circle, Ludwig Wittgenstein tarafından kaleme alınan mantık ve dil üzerine çalışmaları… Çember Apartmanı, Defne Suman tarafından yazılan, İstanbul’un tarihî ve ictimaî dönüşümünü ele alan, bireylerin iç dünyalarını ve toplumsal değişimlerin onları nasıl etkilediğini inceleyen bir roman… Çember, suç olaylarını çözmeye çalışan bir ekibin hikâyesini anlatan, polisiye TV dizisi… Ateş Çemberi, Tarık Buğra’nın kaleme aldığı, Türk Kurtuluş Savaşı’nın etkilerini bireyler üzerinden anlatan bir roman… Daire, Atıl İnaç’ın yönetmeliğini yaptığı, hayatın sıkışmışlığın ve insanların hayatta anlam arayışının anlatıldığı film… Daire, Platon (Eflatun)’un metafizik ve felsefi düşüncesinde mükemmelliği ve ideaları simgeleyen yaklaşım biçimi… Bir Daire Çizmek, Tezer Özlü’nün, eserlerinde döngüselliği ve bireyin içsel yolculuğunu dile getirdiği imgeler… “Zaman bir çember gibi; başı da sonu da aynı yerde…” (Necip Fazıl Kısakürek)’in tasavvufî tespiti… Bu, insanın kendisiyle hesaplaşmasını, çevresel sınırlarını ve bu sınırların aşılması gerektiğini ifade eden bam teli… “Dairede dönüyoruz, aynı çarkta, ama el ele büyüyor halkalar…” (Nazım Hikmet) sözü ise, daha çok döngüsellik, hayatın devamlılığı ve halkalar hâlinde genişleyen bir etki anlamını taşıyan, emek, insanlık ve evrensel birliğin bir sembolü ve toplumcu, gerçekçi bireyin, bir bütünün parçası olduğu fikrini işleyen bir yaklaşım…
Bir nokta bile, bize görünmeyen hâliyle bir çember ve daire… Bunu görünür kılan, semazenin raks ederken yaptığı çember ve daire… Hz Mevlana’yı bir de böyle, nokta, çember ve daire perspektifinde düşünelim… Selam, sevgi ve saygılarımla… https://bit.ly/muzafferceven kanalımı takip etmeniz, linki paylaşıp destek olmanız, olumlu-olumsuz görüşlerinizi, eleştirilerinizi iletmeniz dileğiyle…
