Bağlı mı, bağımlı mı? Hangisiyiz biz? Birine, birilerine ya da bir şeye, bir şeylere bağlı olmak; ne kadar doğru? Bağlılık ve bağımlılık, birçok insan tarafından karıştırılan iki farklı kavram… Elbette, bağlı olmak, insanlar arasındaki ilişkilerin temel dinamiğini oluşturan güçlü bir mefhum… Bağımlılık ise, modern toplumun karşılaştığı önemli bir sorun… Bağımlılık (müptela olmak), bir bireyin, bir maddeye, aktiviteye veya davranışa karşı dayanılmaz bir arzu geliştirdiği, bu arzuyu kontrol etmekte zorlandığı ve bu nedenle olumsuz sonuçlarla karşılaştığı bir durum…
Bağlı olmak, bağlılık, bir kişinin başka bir kişiye veya bir şeye duygusal olarak bağlı hissetmesi anlamında… Böylesi bağlılık, aile üyeleri arasında, arkadaşlar arasında, romantik ilişkilerde veya hatta bir işe karşı olduğunda iyi… Bu minvâlde, bağlılık, bir ilişkinin temel taşı ve insanların birbirlerine olan bağlarında önemli itici bir güç… Bağlı olmanın önemli bir bileşeni, güven duygusu… İki insan arasında kurulan bir bağ, iki kişinin birbirlerine duydukları güven demek… Güven, ilişkilerin sürdürülmesi için önemli… Bu, insanların birbirlerine destek olması, birbirleriyle duygusal bağlantı kurması ve birlikte zaman geçirme istekleri… Bağlılık, hayatımıza anlam katan unsur… Ailemize, arkadaşlarımıza veya bir topluluğa bağlı olmamız, daha fazla tatmin ve mutlu olmamıza neden… Bağlılık sayesinde, birbirimize daha kolay yardım edebiliriz; birçok sorunun üstesinden gelebiliriz… Bağlılık, kişinin duygusal riskler almasını da gerektirebilir. Bağlılık, insanların birbirlerine güvenmelerini gerektirir… Bağlı olduğumuz kişiler tarafından incitilebileceğimizi veya hayâl kırıklığına uğrayabileceğimizi hep hatırda tutmak da lâzım… Bağlı olduğumuz her ne ise, asla onun bağımlısı olmayalım…
Bağımlı olmak, tehlikeli bir döngü… Bağımlılığın en bilinen türlerinden biri, madde bağımlılığı… Madde bağımlılığı, uyuşturucu maddeler, alkol veya reçete edilen ilaçlar vb. maddelerin kullanılması… Madde bağımlılığı, kişinin fiziksel ve zihinsel sağlığını tehdit edebilir ve sosyal ilişkilerini bozabilir… Madde bağımlılığı, kişinin bu maddeleri kullanmaktan vazgeçme isteği ile mücadele ettiği bir döngü oluşturabilir… Bağımlılık, davranışsal şekillerde de ortaya çıkabilir… Meselâ, kumar bağımlılığı… Kumar bağımlılığı, kişinin kumar oynama isteğini kontrol edemediği bir durum… Teknoloji bağımlılığı, günümüzde yaygın bir problem… Hepimiz; internet, akıllı telefonlar veya bilgisayarlar gibi teknolojik araçlara aşırı bağımlı hâle gelebiliriz… Bağımlılık, yaşam kalitemizi düşürebilir… Bağımlı olanın; iş performansında düşüş olur; malî sorunları olur; aile ilişkilerinde çatışma ve hatta fiziksel sağlık sorunları olur… Bağımlılık, kendimize olan güveni aşındırır… Bağımlılıkla mücadele, genellikle profesyonel yardım gerektirir… Tedavi süreçleri, bağımlılığın türüne ve kişinin özel ihtiyaçlarına göre değişebilir… Terapi, destek grupları ve ilaç tedavileri; bağımlılıkla başa çıkmak için kullanılan bilindik yöntemler…
Bağlılık ve bağımlılık, bir şeye duygusal bir bağlantı veya bağımlılık demek… Bağlı olan, bazen mahzun, bazen mâsum… Bağımlı olan ise, her zaman ve her ahvâlde mahkûm… “Bağımlılık hayatı daha iyi gösterirken, onun için boşaltan her şeydir.” (Clarissa P. Estes)… Bağlı da olsak, bağımlı da olsak, bağlantıların sonuçlarına katlanmak zorundayız… Bağlı olmak, genelde müspet/pozitif anlam yüklü… Bireyin bir şeye bağlı olması, onun isteğine bağlı, o şeye duygusal bir bağlılık hissetmesiyle ilgili… Aile, arkadaş veya bir hobi bağlılığı gibi… Bu manada bağlılık, hayatımıza anlam katar ve mutlu olmamızı sağlar… Bağlılık, bizim seçimlerimize göre olur; bu bağlantılardan fayda sağlarız… Bağımlılık ise, menfî/negatif anlam yüklü… Bir bireyin bir şeye bağımlı olması, onun isteğine bağlı değil… Bağımlı olmak, illet… Bir şeye bağımlı olan, o şey olmadan yapamaz… Bağımlılık, zararlı sonuçlara duçar olmaya neden… Uyuşturucu madde bağımlılığı veya alkol bağımlılığı, aklımızın devre dışı olması demek… Bağımlılık, kontrolümüzü kaybetmek demek… Bağımlılık illetleri… Beynimize zarar veren alışkanlıklar… Sigara içmek, kahvaltı etmemek, aşırı yemek, uyurken kafayı örtmek, hastalık sırasında beyni çalıştırmak, uyarıcı düşüncelerde eksiklik, çok az konuşmak… “Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın.”(Bakara, 2/195) ve “Kendi kendinizi öldürmeyin.” (Nisâ, 4/29 ) buyruklarının gereğini yapmak gerek… Sağlığımızı tehdit eden, bilincimizi yitirmemize sebep olan madde, alkol vb. bağımlılıkları, tütünü ve her türlü kötü alışkanlıkları terk etmek gerek… Dertlerden kurtulma ve gevşeme maksadıyla başlayan ve neticede bağımlı olunan alkol, sigara, uyuşturucu vb. madde kullanımının zararlarını söylemeye gerek var mı? Problemleri kalıcı kılan ve beyinleri uyuşturan alkol, sigara, uyuşturucu vb. madde kullanımıyla mücadele etmek mühim… Uyuşturucuların dijital hâle gelen versiyonları olan, beyinleri uyuşturan, insanları ve toplumları köleleştiren teknolojik bağımlılık ile mücadele etmek ise, en önemli olanı… Dijital çağımızdaki dijital zehirler mâlum… Cep telefonlarının emzik hâline gelmesi… Teknoloji tutkunluğu olan hastalığa mâruz kalıp ortam dinlemeden tutun bilgi kirliliği ve sanal bataklığa doğru sanal âleme yapılan dönüşü olmayan yolculuk ve sanal âlemde yapılan fake (sahte) montaj ve kurgu çekim ve yanıltmalar… Dijital zehirden korunmak için çözüm dijital teknolojiyi terk etmek değil, beyin ve gönüllere öz değerlerimizi zerk etmektir, teknolojiyi doğru, kararlı ve ölçülü kullanmaktır. Tıpta kullanılan uyuşturucu ise çok gerekli elbette… Uyuşturucunun gençler tarafından kullanılması; geleceğimizin karartılması ve nesillerimizin ifsat olmasıdır… Anayasa’nın ‘Gençliğin korunması’na dair 58. maddesinin ikinci fıkrasına göre, “Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirler alır.” âmir hükmünün gereğini yapmakla mükellefiz… Uyuşturucu kullanımı ve kaçakçılığı ile mücadeleyi evrensel bağlamda sürdürmeliyiz… “Bağımlılıklardan uzak durun. Her çeşit bağımlılık, ruhsal kölelik getirir. Kimseye ve hiçbir şeye köle olmayın.” (Grigory Petrov) tespiti, hepimize rehber olmalı… Bağımlılık, aklımızı ve irademizi çalışamaz hâle getirir, bizi bizden koparır ve bizi zaaflarımıza etiketlendirir… Yapmamız gereken, kendimize egemen olmak, kendimiz olabilmek… Tercihimizi doğru yapalım…
Bağlı mı, bağımlı mı olalım, ya da ne olalım? Hayata ve güzelliklere bağlı kalmanın yolları belli… Hayatta birilerine ya da bir şeylere bağımlı olmanın sonuçları da belli… Seçimlerimizin kurbanı olmamak, en güzeli… “Beni bende demen, bende değilim… Bir ben vardır, bende benden içeri…” (Yunus Emre) sözünün bize verdiği ilhamla yaşayalım… İrademizin/bir şeyi yapıp yapmamaya karar verme gücümüzün, uyuşturucu ve zararlı alışkanlıkların elinde oyuncak hâline gelmemesi bize bağlı… Bağlılığımız ve bağımlılığımız; vatan, bayrak ve bağımsızlığımız için olsun… Bizi her yerde güçlü kılandır öz değerlerimize bağlı olmak… Bizi güçsüz kılandır, tam bağımsız olmamak ve yabancı kültür emperyalizminin oyuncağı ve bağımlısı olmak… Evrensel değerlere, normlara, etik/ahlâkî değerlerine bağlı olalım… Evrensel hukuka bağlı olalım… Maddeye hükmedelim, madde bağımlısı olmayalım… Selam, sevgi ve saygılarımla.
