Geçen gün Kütahya’nın Sesi sitesinde israfla alakalı bir haber gördüm. Merak edip ayrıntısına bakınca köşeme taşımamın, siz değerli okurlarımla paylaşmanın faydalı olacağını düşündüm. Zira ülkemizde israfın hangi boyutta olduğunu anlatan, uyaran ve utandıran önemli bir haber.
İsraf konusunda gazetemiz yazarları Remzi Günay, Zafer Nefer ve ben kaç yazı yazdığımızı hatırlamıyorum. Israrla bu mevzuya değinmemizin sebebi israf denen illetin yaygınlaşarak zillete sokacak tehlikeli bir hale gelmesidir. Eğer bu hususta daha çok bilgi sahibi olmak isterseniz değerli yazarımız Zafer Nefer ‘in İSRAF başlıklı makalesini okumanızı tavsiye ederim.
Çağımızın hastalıklarından olan israf dur durak bilmiyor yayılarak devam ediyor. Hastalığı diyorum çünkü aklı başında olan insaf sahibi israf etmez etmemeli. Kullanacağımızdan daha fazlasını alarak, hoyratça tüketerek, haddimizi aşarak israf ediyoruz.” İsraf eldeki bir şeyi gereksiz yere harcayarak yok etmek, ihtiyaç duyulandan fazla sarfetmek, sonunu getirmek, saçıp savurarak hiç kalmamasını sağlamak, geride bir şey bırakmamak ve bitirmek olarak ifade ediliyor.
Savurganlığa bu ifade ışığında bakacak olursak her yerde, her alanda israfın diz boyunu aşmış olduğunu görürüz. Yazıyı okuyunca yüreğiniz sızlayacak, kendinizi frenleyecek ve belki de çevrenizi uyaracaksınız. Zira israf bireysel bir mesele değil hepimizi etkileyen ve gelecekte sıkıntıya yol açacak genel bir sorun. Bu girizgâhtan sonra gelelim haberimize.
‘Ülkemizde 1 yılda çöpe giden ekmek 500 okul değerinde. Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre Türkiye’de yılda kişi başı 93 kilogram, toplam 7 milyon ton gıda çöpe gidiyor. Buna göre sadece israf edilen ekmeğin mali değeriyle senede 500 adet okul yapılabilir.
Dünya küresel ısınma sebebiyle gıda krizinin eşiğinde… Başta Afrika olmak üzere farklı bölgelerde milyonlarca insan ise halihazırda gıda kriziyle mücadele ediyor.
Birçok Afrika ülkesin’ de, içme suyu ve gıdaya ulaşılmakta zorluklar yaşanıyor. BM raporlarına göre, Türkiye’nin de aralarında olduğu bazı ülkelerde 10 yılda yaklaşık 10 milyar ton gıdanın çöpe gitmesi israfın hangi boyutta olduğunu gösteriyor.
Birleşmiş Milletler ‘in hazırladığı 2021 Gıda İsrafı Endeksi Raporu’na göre, dünyada her yıl 931 milyon ton gıda israf ediliyor. BM Çevre Programı ( UNEP) ve ortak kuruluşu WRAP tarafından hazırlanan Gıda İsrafı Endeks Raporu 2021’e göre evler, restoranlar ve dükkanlar arasında üretilen gıdanın yüzde 17’si çöpe atılıyor.
Çiftlikler ile tedarik zincirlerinde de gıda kaybı yaşanmasıyla toplamda gıdanın üçte biri hiçbir zaman tüketilmeden israf oluyor. Gıda israfının genellikle zengin ülkeleri etkilediği düşünülse de rapor en yoksul ülkelerde veriler yeterli olmasa da hemen hemen her yerde gıda israfının benzer olduğunu gösteriyor.
Çalışmaya göre tedarik zinciri içinde, tüketim aşamasında gıdanın yüzde 11’i evlerde, yüzde 5’i gıda hizmetlerinde ve yüzde 2’si de perakende satışlarında israf oluyor. Başka bir BM raporunda ise bu israfa karşı gıdaya ulaşamayan insan verileri yer aldı. Buna göre 48 ülkede acil gıda yardımına ihtiyaç duyan kişilerin sayısı geçen yıla göre yüzde 10 arttı.
2022’den beri yüksek düzeyde akut ( hızla yayılan) gıda güvensizliği yaşayan insan sayısının 48 ülkede 216 milyon arttığı ve toplam 238 milyona ulaştığı belirtildi.
Kişi başına en fazla gıda israfının yapıldığı ülkeler arasında Türkiye, üst sıralarda yer alıyor. Ülkemizde her yıl 93 kilogram, toplamda ise 7 milyon 700 bin ton gıda çöpe atılıyor. Buna, gıdaların hazırlanma aşamasında harcanan su, enerji ve iş gücü dahil olunca israfın boyutu giderek katlanıyor. UNEP 2021 raporuna göre 214 ülke arasında Türkiye 15. sırada yer alıyor. Çöplerdeki atık miktarının yüzde 52’sini gıdanın oluşturduğu Türkiye’de günlük 4,9 milyon ekmek israf ediliyor. Bu israfın 3 milyonu fırınlardan, 0,5 milyonu personel ve öğrenci yemekhanelerinden, %12’si lokanta ve otellerden kaynaklanıyor.
En çok kayıp ise meyve sebzede yaşanıyor. Türkiye’nin israf karnesinde üretilen yaklaşık %50’sinin kayıp olduğu meyve ve sebze tüketiminden sonra yılda 2000 litre ile içecek sektörü, 4,2 ton kayıp ile de hizmet sektörü başı çekiyor. Ülkemizde sadece 1 senede israf edilen ekmeğin mali değeriyle 500 okulun yapılabilecek olması israfın hangi boyutta olduğunu gösteriyor.
ALLAH (CC) yarattığı bütün mahlukatın yaşamaları için sayısız nimetler halk etmiş olup israfı da haram kılmıştır. Bu hususta Kur’an-ı Kerim şöyle emrediyor. ” Yiyiniz, içiniz isrâf etmeyiniz. Çünkü Allah israf edenleri sevmez. Bir başka ayeti kerimede şöyle beyan buyuruluyor: ” “Onlar ki ( hakiki müminler) harcadıkları vakit ne israf nede sıkılık yapmazlar; ( harcamaları) ikisi arasında ortalama olur”.
Maalesef Kütahya’da israf ediyor. Çöplüklere taşınan unlu mamulleri, yemekleri, sebzeleri, meyveleri ve giysileri görmüyoruz ama çöp konteynerlerine atılanları görüyoruz. İsrafsız günler dileğiyle sağlıkla kalın bizimle kalın GAZETE KIRKÜÇ okurları.
