Mobbing (Latince, mobile vulgus), kararsız kalabalık anlamında… Mobbing (İngilizce, mob), kanun dışı şiddet uygulayan düzensiz kalabalık ya da çete… Mobbing, çalışan bireyi pasifleştirmek, yıpratmak ve yıldırmak gibi amaçlar için huzursuz etme, aşağılama, dışlama, önemsememe gibi baskıcı birey ya da yönetim tarafından bilerek yapılan her türlü uygulama… Mobbing, bezdiri, yıldırma, bir kişi veya bir grup insanın, bir kimseye veya başka bir gruba sosyal kabadayılık yapması, psikolojik taciz, psikolojik şiddet uygulaması, baskı yapması, rahatsızlık veya sıkıntı vermesi… Mobbing, iş yerlerinde, okullarda vb. topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedef alıp, çalışmalarını sistemli bir biçimde engelleyip huzursuz olmasına yol açarak yıldırma, dışlama, gözden düşürme eylemi… Ucu açık… Öğretmene de öğrenciye de mobbing yapılabilir… Doktora da hastaya da mobbing yapılabilir… Kadın ya da erkek, eşler birbirlerine mobbing yapabilir…
Kim kime, niye, hangi durumda, nerede ve nasıl mobbing yapar? İşyerinde çalışan bireyin daha yüksek bir mevkie gelmesini engellemek, çalışanın cinselliğinden yararlanmak veya çalışandan iş tanımından farklı çıkar sağlamak maksadıyla, rakip çalışan, âmir, patron işe girmede aracı olan veya işveren, çalışanı psikolojik olarak rahatsız ederek, işini iyi yapmasını engelleyerek, hata yapmasını sağlayarak veya çalışana haksız kazanç imkânı sunarak mobbing yapar… Mobbingin uygulandığı yer, iş hayatıyla sınırlı değil… Mobbing yapan, eğitim hayatında görevini ve ödevini yapan bir öğrenciden yararlanan bir öğrenci veya öğretmen de olabilir… Mobbing yapan, bir çocuktan bireysel, cinsel vb. nedenlerle yararlanan bir ebeveyn, arkadaş, akraba, komşu ya da herhangi bir birey de olabilir… Mobbing yapan, mobbing yaparken, sevgiyi, nefreti, tehdidi, parayı vb. akla hayâle gelmeyen her türlü bahaneyi, aracı ve kendince mâkul bir argümanı kullanır… Mobbing yapan işveren, bunu kendince iyi amaçla iş verimini artırmak bahanesiyle de yaptığını düşünebilir… Hâlbuki iş verimi, mobbing yaparak değil, âdil davranarak, çalışana güven duyularak, çalışana iş güvencesi ve iş güvenliği ortamı sağlanarak ve sevgi ve saygı dili kullanılarak çalışanı yeteneklerine göre istihdam ederek, çalışanı sürekli ve sürdürülebilir hizmetiçi eğitime tâbi tutarak elde edilir…
Bir bireye mobbing uygulandığını nasıl mı anlarız? Aslında mobbing uygulanan birey, kendine mobbing uygulandığını kişisel davranış bozuklarıyla, yaşadığı sağlık sorunlarıyla yansıtır… Uygulanan mobbing sonucunda, ortaya çıkan sorunlar… Gerginlik, dikkat kaybı, özgüvensizlik, korku, yeme bozuklukları, mide sorunları, cilt problemleri, depresyon, kalp krizi, vb. rahatsızlıklar… Bir işyerinde mobbing uygulandığının bariz kanıtları… Bireyin telefonla rahatsız edilmesi… Bireyin yaptığı işin sürekli eleştirilmesi… Bireyin sözlerinin devamlı kesilmesi… Bireyin yüzüne karşı ses yükseltilmesi ve azarlanması… Bireyin, kendisini göstermesinin ve ifade etmesinin kısıtlanması veya engellenmesi… Bireyin özel yaşamının eleştirilmesi… Bireye yapılan sözlü ve yazılı tehditler… Bireye yapılan îmâlar, bakışlar, jest ve mimik yoluyla ilişkilerin reddedilmesi… Bireye orada değilmiş gibi davranılması… Çevresindeki çalışma arkadaşlarının bire ile konuşmaması… Bireyin çalışma ortamının diğer çalışma arkadaşlarından ayrı tutulması, izole edilmesi… Bireyin arkasından dedikodu yapılması… Bireyin dinî ve siyasî görüşlerinden dolayı dışlanması… Bireyin bir kusuruyla veya fiziksel özrüyle alay edilmesi… Bireyin gülünç durumlara düşürülüp dalga konusu edilmesi… Bireyin yürüyüş tarzının, sesinin, vb. hareketlerinin taklit edilip alay bireyle alay edilmesi… Bireye akıl hastası gibi davranılması… Bireye küçük düşürücü isimler ile hitap edilmesi… Bireyin cinselliğinin söz konusu edilmesi… Bireyin etkin kökeniyle alay edilmesi… Bireyin kararlarının sürekli sorgulanması… Bireyin özel hayatının fahşedilmesi… Bireyin işteki konumunun sürekli değiştirilmesi… Bireye özgüvenini kıran işler verilmesi… Bireyin kapasitesinin altında işler verilmesi… Bireye görev tanımının dışında görevler verilmesi… Bireye verilen işlerin geri alınması, yerine iş verilmemesi… Bireye yapması için anlamsız işler verilmesi… Bireyin işten ayrılması için baskı yapılması… Bireye doğrudan veya dolaylı cinsel tâcizde bulunulması… Bireyin fiziksel olarak ağır işler yapmaya zorlanması… Bireye fiziksel şiddet tehdit yapılması… Bireye fiziksel zarar verilmesi…
Bizi üzenler, bize mobbing uygulayanlar, maalesef genellikle en yakınımızda olanlar… Asıl üzücü olanı, bizi üzenlere bu gücü bizim vermiş olmamız… Mobbinge maruz kalmaya razı olmak, kendimize kendimizin mobbing yapmasına eş değer bir durum… Ölçü belli: “Nefsinize zulmetmeyiniz. Nefsinizin de üzerinizde hakkı vardır.” (Hadis-i Şerif)… İş ve sosyal hayatımızda, güveni, istikrarı, huzuru ve barışı bozan iki illet mobbing ve meslekî tükenmişlik… Meslekî tükenmişlik, çalışanlar arasında görülen, yorgunluk, hayal kırıklığı ve işi bırakmak şeklinde ortaya çıkan bir durum… Çalışanların büyük çoğunluğunun çalışma hayatlarının herhangi bir evresinde karşılaşabilecekleri tükenmişlik durumu… Meslekî tükenmişlik, çalışma hayatında giderek yaygınlaşan bir illet… Meslekî tükenmişlik, çalışanın gücünü yitirmesi, işi yerine getirmede çaba gösterememesi durumu… Meslekî tükenmişlik; iş hayatı içerisinde çalışanın fiziksel ve duygusal yönden kendisini güçsüz hissetmesi… Meslekî tükenmişlik, aslında, bireyin bir bakıma kendisinin kendisine mobbing uygulaması…
Kim yaparsa yapsın, mobbing◼ yapana Devlet marifetiyle hukukî yaptırımlar ivedilikle devreye sokulmalı… Yoksa geç kalınması ayrı bir mobbing uygulaması olacaktır… Çalışan, mobbinge karşı yasalarla koruma altına alınmıştır. Mobbing; ülkemizin taraf olduğu AB sosyal şartının 26.maddesi, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO –International Labour Organization) prensipleri, İnsan Hakları Beyannamesi, Avrupa İnsan Hakları sözleşmesi hükümlerine göre bir insan hakları ihlâlidir… Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 10. ve 12 maddeleri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 10., 21., 125. ve 135. maddeleri, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. ve 24. maddeleri, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 2., 23. ve 25 maddeleri, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 96., 105., 106., 107., 117., 122., 123., 124., 125., 132., 133., 134. ve 135. maddeleri, 6098 sayılı Borçlar Kanunu ve İş Kanunu’nun ilgili maddeleri, , 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kanunu’nun 1., 5., 17. ve 20. Maddeleri, 6331 sayılı İş Sağlığı Kanunu’nun 4.maddesi, ve 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun 3., 4., 17., 18., 21. ve 25. Maddeleri ve 10.2011/2 sayılı İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Başbakanlık Genelgesi gereğince; işveren, işçinin kişiliğini korumakla yükümlüdür… Buna göre; işveren, işçiyi gereksiz yere azarlayamaz; çalışandan hiçbir bahane olmadan yazılı savunma vermesini isteyemez; çalışanı, beceriksizlikle suçlayamaz; çalışanı, kendine ve arkadaşlarına karşı küçük düşürecek davranışlar içerisine girmeye zorlayamaz…
Ahlâk, nesebe bağlı olsa idi, Ebu Leheb doğru çizgide olurdu… İman, ihlâs, ibadet ve takvadır, ölçü… Bu bağlamda, insana insanca davranmak, insan olmanın gereği… Mobbing yapmanın hiçbir haklı gerekçesi olamaz… Mobbing, etik/ahlâkî olmayan davranış biçimi… Gücümüz, kariyerimiz ve kişiliğimiz her ne olursa olsun, mobbinge karşı durarak, itiraz hakkımızı doğru ve bilinçli kullanabilmemiz önemli… Selam, sevgi ve saygılarımla.
◼ https://mobbing.org.tr/mobbing-ile-ilgili-hukuki-mevzuat/
