Son günlerde merkez bankası döviz rezervlerinde ciddi şekilde artışlar görülüyor. Ekonomideki uygulamalardaki değişiklerden kaynaklanan son yılların en büyük düzeyine çıkan bu artış nelere neden olur? Rezerv neden oluşmaktadır? Ekonomiye etkisi ne olacaktır? Gibi soruların cevapları bu haftaki yazımızın konusu.
Uluslararası rezerv nedir?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tanımına göre uluslararası rezervler; ülkelerin para otoriteleri tarafından kontrol edilen, kullanıma hazır, birbirlerine çevrilebilme özelliği bulunan ve uluslararası ödeme aracı olarak kabul edilen varlıklardan oluşmakta. Uluslararası rezerv olarak sayılan varlıklar şunlar:
- Konvertibl (birbirlerine dönüştürülebilir) döviz varlıkları (euro, ABD doları, İngiliz sterlini vb.)
- Uluslararası standartta altın
- Özel Çekme Hakları
- Uluslararası Para Fonu (IMF) Rezerv Pozisyonu
Rezervler neden önemli?
TCMB’ye göre döviz rezervlerinin seviyesi, özellikle gelişmekte olan ülke ekonomilerinde şu açılardan önemli:
- Karşılaşılabilecek iç ve dış şokların yarattığı olumsuzlukların giderilmesi
- Dış borç servisinin düzenli olarak gerçekleştirilmesi
- Uluslararası finans çevreleri ile piyasalarda, ülkeye duyulan güvenin artması
Türkiye’de altın ve döviz rezervlerini saklamak ve yönetmekle görevli olan kurum, Merkez Bankası. Merkez Bankası, aşağıdaki amaçlar doğrultusunda rezervleri saklı tutuyor:
- Para ve kur politikalarına olan güveni sağlamak ve bu politikaları desteklemek
- Hazine’nin yabancı para iç ve dış borç ödemelerini gerçekleştirmek için gerekli olan dövizi hazır bulundurmak
- Ekonomiyi yurt içi veya yurt dışında oluşabilecek ani finansal değişimlere karşı dayanıklı hâle getirmek
- Uluslararası piyasalarda ekonomiye duyulan güveni artırmak
TCMB, rezervleri nasıl saklıyor?
Merkez Bankası, rezervlerin yönetiminde ülke menfaatine öncelik verdiğini aktarıyor. Bu amaçla, uluslararası rezervleri, anaparanın korunması ve gerekli likiditenin sağlanması için düşük riske sahip yatırım araçlarında değerlendiriyor.
Merkez Bankası, döviz rezervlerinin tamamının sahibi değil. Rezervlerinin bir bölümü bankaların Merkez Bankası’nda tutmak zorunda olduğu zorunlu karşılıklardan oluşuyor. Banka bu oranlarda yaptığı düzenlemeler ile dövize olan talebi de yönlendirebilmekte.
Merkez Bankası, rezerv yönetimi sırasında karşılaşılabilecek risklerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve kabul edilebilir sınırlar içinde tutulabilmesi için risk yönetim stratejisi uyguluyor. Ayrıca elindeki rezervlerin seviyesini, düzenli aralıklarla internet sitesinde yayımlıyor.
Yine Merkez bankası önceki yıllarda olduğu gibi çeşitli nedenler ile döviz kurlarındaki ani ve ciddi dalgalanmalarda bu rezervleri kullanarak istikrarsızlığa meydan vermemeye çalışıyor. Aynı araç sıkı para politikası uygulanarak enflasyon ile mücadelede de kullanılıyor.
Ayrıca merkez bankası bu rezervlerin bir bölümünü bazı sektörleri teşvik etmede kullanıldığını görüyoruz. Bu günlerde yatırım ve ihracattı desteklemede merkez bankası çeşitli teşvikleri var.
Son Olarak
Döviz rezervleri bir ülkenin dış borç ödemesinde elini rahatlatırken, gerekmesi halinde harcayabileceği bir kaynak olması açısından önem taşıyor.
Ekonomistler, piyasada genel kural olarak net rezervlerin üç aylık ithalatı karşılayacak miktarda olmasının beklendiğini belirtiyor.
Türkiye’nin döviz rezervlerinin gelinen hatta son yıllardaki en üs düzeyinin üstünde olduğu belirtiliyor.
Ekonominin yavaşlaması durumunda TCMB’nin elindeki rezervleri borç ödemesinde tampon olarak kullanması gerekebilir.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının son dönemlerde Ülkemizin kredi notunu yükseltme nedenlerinden birisi de döviz rezervlerindeki yükseliş olabilir.
Hepinize iyi haftalar….
